Loét da ở người cao tuổi - Dễ gặp nhưng khó trị

Bệnh loét da ở người cao tuổi (NCT) rất dễ gặp bởi sức đề kháng của NCT bị giảm sút nhiều so với các lứa tuổi khác, thêm vào đó, việc cung cấp dinh dưỡng cho da không đầy đủ hay giảm sắc tố da do tuổi tác cũng gây nên những bệnh lý khác như ngứa, zona, vảy nến... Tuy nhiên, nếu biết cách giữ vệ sinh sạch sẽ thì vấn đề thường gặp về da này có thể được hạn chế triệt để.
Nhiều nguyên nhân dẫn đến loét da ở NCT
Trong các bệnh loét da ở NCT thì loét da chi dưới chiếm tỷ lệ rất cao (khoảng 70%) do hệ thống van một chiều của tĩnh mạch chân suy yếu làm khó khăn cho máu trở về tim, máu ứ đọng lại gây loét da ở cẳng chân. Bệnh có thể xảy ra một bên hoặc cả hai bên cẳng chân. Bệnh cũng có thể biểu hiện loét ở da mắt cá trong do ứ trệ tĩnh mạch bên dưới. Mắt cá ngoài của NCT cũng có thể bị loét, loét mắt cá ngoài lại có liên quan đến chấn thương làm lở loét do đi lại không vững gây vấp, trượt chân hoặc do một số động mạch của chi dưới bị suy yếu… Một số NCT do nằm lâu bởi một số bệnh như tai biến mạch máu não, chấn thương gãy xương phải cố định hoặc bó bột phải nằm dài ngày. Sức yếu không cử động, không thay đổi tư thế được hoặc muốn cử động, muốn thay đổi tư thế nhưng không có người hỗ trợ thì những vùng bị tì đè nhiều cũng rất dễ gây loét như vùng mông, bả vai, hai mạng sườn, vùng chẩm, gót chân… Các dạng loét da ở NCT do tì đè này chủ yếu do da ở vùng đó thiếu chất dinh dưỡng bởi máu không lưu thông được trong một thời gian dài. Một số NCT bị loét da có thể do suy dinh dưỡng bởi ăn uống thiếu (thiếu cả về số lượng, cả về chất lượng) hoặc không ăn được do bệnh tật, vì vậy lớp cơ, lớp mỡ dưới da mỏng đi rất nhiều và nếu bị tì đè nhiều thì da sẽ bị loét. Ở một số NCT bị mất cảm giác đau do chấn thương cột sống, do tai biến mạch máu não cũng có thể bị loét da. Ngày nay, người ta thường nhắc đến loét da ở bệnh nhân bị đái tháo đường là do mạch máu ở một số vùng như bàn chân của người đái tháo đường bị tổn thương làm cho máu không đến được gây loét da. Một số NCT do tình trạng vệ sinh kém bởi vì tuổi cao, sức yếu không có người chăm sóc, vệ sinh tắm rửa hằng ngày cũng rất dễ bị loét da.

Loét da dễ gây nhiễm khuẩn.

NCT còn có thể gặp bệnh da nào khác không?

NCT lại có sức đề kháng bị suy giảm một cách đáng kể do tuổi tác, do đó da của NCT trở nên nhăn nheo, giảm tính đàn hồi, khô hơn do đó da của NCT  rất dễ mắc bệnh. Bệnh thường gặp nhất là ngứa. Ngứa có thể chỉ mang tính chất đơn thuần do giảm nội tiết tố trong cơ thể (ví dụ testosterol), nhưng ngứa ở NCT cũng có thể do viêm da cơ địa. Đa số NCT thường bị bệnh dày sừng làm cho bề mặt da ở vùng đó trở nên khô, nhám. NCT cũng có thể gặp bệnh zona - một bệnh do virut Zoster gây ra, có trường hợp bệnh zona cũng có thể gây loét từng mảng, gây đau nhức và có thể bị nhiễm khuẩn. Bệnh vảy nến cũng là một bệnh rất dễ gặp ở NCT,  NCT cũng có thể mắc bệnh bạch biến do mất hắc tố melamin của da làm cho da có màu trắng giống như màu của tờ giấy. Ngoài ra, người ta còn gặp một số bệnh về da ở NCT như bệnh tự miễn, bệnh da đỏ toàn thân tróc vảy, lang ben, hắc lào hoặc ung thư da. Trong các bệnh về da ở NCT thì bệnh loét da là một trong các loại bệnh gây nhiều phiền toái không chỉ cho người bệnh mà còn cho cả gia đình. 

 

Giữ vệ sinh là biện pháp hiệu quả phòng bệnh da ở NCT Tuỳ theo từng nguyên nhân mà có các biện pháp nhằm ngăn ngừa loét da cho NCT. Khi NCT phải nằm lâu ngày, thậm chí không ngồi dậy được thì người nhà, người chăm sóc cần thay đổi tư thế cho người bệnh. Những vùng bị tì, đè nhiều cần được vệ sinh sạch sẽ và xoa bóp hàng ngày. Nếu có điều kiện thì cho người bệnh nằm đệm chuyên dụng cho người nằm lâu, ít cử động (ví dụ dùng đệm bằng hơi hoặc nước). Có thể dùng một số thuốc mỡ có kháng sinh thoa vào các vùng bị loét để phòng bị nhiễm khuẩn. Không nên lạm dụng thuốc ngủ cho NCT có nguy cơ bị loét da vì uống thuốc ngủ sẽ làm cho người bệnh giảm các vận động, ngay cả việc thay đổi tư thế khi nằm. Những NCT bị đái tháo đường luôn lưu ý là kiểm tra bàn chân mỗi ngày để phát hiện vết loét, cần chọn giày, dép mềm mại, không chật để sử dụng. NCT khi bị giãn tĩnh mạch chân cần đi khám bệnh để được bác sĩ điều trị và tư vấn những điều cần thiết, không nên chủ quan. Vấn đề dinh dưỡng cho NCT để phòng loét da cũng là một việc rất cần được quan tâm. Vì vậy cần có chế độ ăn uống hợp lý để có đủ năng lượng, giàu protein, giàu sinh tố, khoáng chất. Tuy vậy, việc nâng cao sức đề kháng cho NCT có  nhiều biện pháp khác nhau nhưng còn tuỳ thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh của từng người. Ăn uống đủ chất và đủ số lượng trong từng bữa ăn là hết sức quan trọng. Trong các bữa ăn nên hạn chế ăn thịt mà tăng cường ăn cá, rau và quả. Cá, rau và quả có rất nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho mọi cơ quan trong cơ thể vì chúng cung cấp các loại vitamin, đồng thời trong rau có nhiều chất xơ là loại góp phần chống táo bón ở NCT. Bên cạnh thực hiện chế độ dinh dưỡng tốt, đều đặn thì phải luôn giữ vệ sinh cá nhân như tắm rửa và thay quần áo hằng ngày.

          

PGS.TS. Bùi Khắc Hậu